Periodontoloji (Diş Eti ve Hastalıkları)

Periodontoloji, dişleri çevreleyen yumuşak (periodontal ligament, diş eti) ve sert dokuların (kemik, sement) yapısını, bu dokularda meydana gelen hastalıkları ve bu hastalıkların tedavisini inceleyen bir diş hekimliği branşıdır.
Dişler, içinde bulundukları alveoler çıkıntı olarak isimlendirilen kemiğe doğrudan bağlanmazlar. Dişlerle kemik arasında, liflerden oluşan, periodontal ligament ismi verilen oku bulunmaktadır. Periodontal ligament, dişlere gelen sert ve yoğun kuvvetin çene kemiğine yumuşatılarak iletilmesini sağlar. Bu yapıların üzerinde ise diş eti bulunmaktadır. Burada dişin etrafındaki bu dokular periodontal dokular olarak isimlendirilir ve periodontolojinin kapsamını oluşturur.
Sağlıklı diş etleri soluk pembe renge sahiptir, mattır ve sıkı yoğunluktadır. Diş eti, boyun bölgesinde dişi bir yaka gibi çevreler, diş ile buluştuğu noktada sonlanır. Diş ile diş eti arasında ortalama 1-1.5 mm civarında bir aralık bulunur. Bu aralık diş eti oluğu olarak tanımlanır. Periodontal hastalıklar işte bu diş eti oluğundan kaynak bulur. Sağlıklı diş etlerin de fırçalama ve bakım sırasında kanama gözlenmez.

Diş Eti Hastalıklarının Tedavisi
Diş eti hastalıklarının erken döneminde – gingivitis safhasında, tedavi, dişler üzerinde bulunan diş taşı ve bakteri plağının temizlenmesini ve kök yüzeyinin düzleştirilmesini sağlar. Diş taşları ve plak problemi giderildiğinde, diş eti rahatsızlığına sebep olan bakteriler de ortamdan uzaklaştırılmış olur. Bu diş eti tedavisi, çoğunlukla iltihabın ortadan kalkması ve diş etinin dişe tekrar yapışması için yeterlidir. Ayrıca, hastanın tedav sonrası süreçte iltihaba neden olan bakteri plağının kontrolü yani ağız hijyeninin sağlanması konusunda hekim tarafından bilgilendirilmesi ve ağız bakımı konusunda uyarılması gerekir.

Diş Taşı Temizliği Ve Kök Yüzeyi Düzleştirme Nedir?: Diş eti hastalıklarının tedavileri arasındaki en yaygın ve koruyucu yöntem olarak öne çıkar. Diş taşı temizliğin de tartar ve plak olarak da adlandırılan diş taşları ortadan kaldırılır. Plak yapışkan bir maddedir ve büyük çoğunluğunu bakteriler oluşrur. Plağın zaman içinde sertleşmesi ile diş taşları oluşumu gözlemlenir. Plak ve diş taşları diş yüzeyine, özellikle de diş eti sınırının altında bulunan kök yüzeyine tutunup çoğalırlar. Plak pürüzlü yüzeye tutunma eğilimi gösterdiğinden kök yüzeylerinin düzleştirilmesi gerekir. Bu işlemde tüm diş taşları temizlenir ve kök yüzeyi üzerindeki düzensizlikler ortadan kaldırılır.

Nasıl Uygulanır?
Diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmede ultrasonik aletler ve el aletleri kullanılmaadır. Ultrasonik aletler hava basıncı ya da elektrik ile çalışmaktadırlar. İki bileşenleri mevcuttur. Birincisi nispeten keskin olmayan metal bir uç şeklindedir. Bu uç yüksek frekansta titreşime sahiptir ve diş üzerindeki plak ve diş taşlarını buradaki yüzeyden uzaklaştırır. İkinci bileşen, su ile yıkama sistemidir ki metal ucun çalışırken soğuması ve dişten çıkan artıkların uzaklaştırılmasını sağlar. El aletleri keskin kenarlara sahiptir ve bu kenarlar dişe yaslanarak diş yüzeyindeki diş taşlarını temizler. Bu el aletlerine scaler ve küret olarak adlandırılır.
Öncelikle geniş plak ve diş taşları dişin kuron ve kök yüzeyinden ultrasonik aletler ile temizlenir. El aletleri kalan tüm materyalin uzaklaştırılması ve kök yüzeylerinin düzleştirilmesi işlemi için kullanılır. Diş hekimi dişeti sınırı altında çalışıyorken, plak ya da diş taşlarını bu aşamada görmez. Ancak, kök yüzeyinin pürüzlülüğü onu hekimi yönlendirir.
Diş eti hastalığının erken dönemlerinde (gingivitis) ya da daha ileri diş eti hastalığının ağzın bir bölümünde lokalize olduğu aşamalarda (lokalize periodontitis) diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme çoğunlukla tek bir randevuda tamamlanır. Hastada periodontitis mevcutsa, tek çenenin bir yarısı tek randevuda tedavi edilmesini mümkün kılar. Bu nedenle tedavi çoğunlukla dört seansta tamamlanır. Tedavi sonrası genelde hastaların kontrol randevusuna gelmeleri hekim tarafından istenir.
Gingivektomi ve Gingivoplasti Nedir?: Gingivektomi, diş eti dokusunun cerrahi olarak bölgeden uzaklaştırılması işlemi olarak tanımlanır. Gingivoplasti ise diş çevresindeki sağlıklı diş eti dokularının şekillendirilmesi işlemidir
Uygulama Nasıl Yapılır?: Gingivektomi ve gingivoplastiler çoğunlukla el aletleri ile yapılmaktadır. Ama aynı zamanda elektro cerrahi aletleri, lazer ve/veya döner aletler ile de yapılması mümkündür. Açılı kenarları olan özel aletler diş çevresine ulaşmak içinb kullanılır.
Dişetlerinin uyuşturulması için lokal anestezi uygulaması yapılır. Gingivektomi birkaç dakika sürebileceği gibi hastanın duumuna bu işlem bir saat de sürebilir. Sürenin uzunluğu kaldırılacak doku miktarına ve ağız içinin durumuna bağlıdır.

Yumuşak Doku Greftleri 
Diş eti hastalığı (periodontal hastalık), fiziksel travma ( sert kıllı diş fırçası ile çok sert ya da çok sık diş fırçalama), dişlerin pozisyonu ve yaşlanma nedeni ile hastada dişeti çekilmeleri gözlemlenebilir. Dişeti çekilmesi ciddi boyutlara ulaşmışsa diş köklerinin bir kısmı açığa çıkabilir. Bu durum sıcak-soğuk hassasiyetine sebep olabildiği gibi, kök çürüklerine de neden olabilir. Aynı zamanda estetik açıdan dahastaya problem yaratabilir.
Yumuşak doku greftlerinde, zamanla oluşabilecek çekilmeleri giderebilmek için daha fazla dişeti dokusu bu bölgelere ilave edilir. Bu işlemin yardımı ile ortaya çıkmış olan kök yüzeyi kapatılmış olur ve hassasiyet durdurulur. Aynı zamanda dişin estetik görünümü de iyileştirilir.

Diş eti Flep Cerrahisi Nedir?
Diş eti flep cerrahisinde; diş etleri dişlerden geçici olarak ayrılır. Böylece diş hekimi diş kökünü ve kemiği görebilir.
Uygulama Nasıl Yapılır?: İl işlem olarak bölge lokal anestezi ile uyuşturulur. Diş etleri bir el aleti aracılığıyla ile dişlerden ayrılır. Böylece hekim diş köklerine ve dişi destekleyen kemik dokusuna direkt olarak erişir. Sonra enfekte dokular dişler arasından ve kemikteki açıklıklardan (defektler) uzaklaştırılır. Diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme işlemleri aşamalı olarak sırayla uygulanır. Kemikte defektler mevcut durumdaysa, kemikler yeniden şekillendirilerek düzeltilebilirler. Bu işlem sırasında kemik köşeleri, Er:YAG lazer ya da döner aletler aracılığıyla yumuşatılabilir. Bu işlemlerden sonra, diş etleri yeniden dişler üzerindeki yerlerine yerleştirilerek dikişler ile sabitlenir ve hastanın işlemi tamamlanır.