Protez Diş Nedir ?
İnsan vücudundaki organ veya doku gibi fonksiyonların yapay malzemelerle tasarlanarak yerine konulmasına protez adı verilmektedir. Protez diş ise eksik olan, kaybedilmiş veya çekilmiş; bir veya birden fazla dişin yerine takılan, hastaya çiğneme ve konuşma fonksiyonlarını yeniden kazandıran, yaşam kalitesini arttıran,çiğneme esnasında meydana gelen basıncın tüm dişlere yayılmasına nezaret ederek sağlıklı dişlerin de korunmasını sağlayan, seramik, porselen veya zirkonyum vb. malzemelerden hazırlanan yapay dişlerdir. Özetle protez diş, dişlerin üzerine özel yapıştırıcılarla sabitlenen veya çıkartılıp takılabilen suni, tasarımsal dişlerdir. Ağız içinde sabit veya hareketli protezlerin tamamına protez diş adı verilir. Protez diş aynı zamanda seramik diş veya porselen diş olarak tanımlanır.
Teknolojinin ilerlemesi sayesinde yeni nesil diş protezi alanında da gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişmeler aracılığıyla tasarlanan dişler daha estetik ve daha işlevsel olmaktadır.

Protez diş çeşitleri nelerdir?
1.Protezler genel olarak ikiye ayrılır:
– Sabit protezler; Hasta tarafından müdahaleye açık olmayan
protezler(takılıp – çıkarılamaz)
– Köprüler : Metal destekli porselenler
– Kronlar : Metal desteksiz full porselenler
– Hareketli protezler ; ; Hasta tarafından müdahaleye açık
protezler(takılıp çıkarılabilir)
– Tam protezler (Total protez (tam diş protezi veya bütün diş protezi):
tam dişsizlik,
– Bölümlü protezler (hassas tutuculu protez veya parsiyel (kancalı)
iskelet protez),
– İmmediat (geçici) protezler,
– Overdentures (diş veya implant üstü) protezler.

1.Sabit protezler nedir ve çeşitleri nelerdir?
Sabit protez, hasta tarafından çıkarılıp takılamayan,hastanın müdahale edemeği protez diş çeşididir. Bu protezler kuron, pivo, inley gibi malzemeler ile dişler veya kökler üzerine uygulanır. Sabit protez yapılabilmesi için sabitlenecek diş kökünün kuvvetli olması ve diş etlerinde problem olmaması gerekir. Problem olması durumunda diş hekimi tarafından bu problemlerin giderilmesi için gerekli tedavi yöntemleri hastaya uygulanır.
Köprüler: Metal Destekli porselen Yapılacak işlemde diş sayısı birden fazla ise protez köprü olarak adlandırılır. Köprü işlemi yapılırken diş köklerinden yardım alınarak yapılır ve yan (komşu) dişler küçültülür. Küçültülen dişlerin üzerine
kaplama işlemi yapılır.
Köprüler kendi aralarında kategorize edilir;
– Full metal köprü: Tamamen metal malzemeden yapılan, gövdesi ve kuronu metalden tasarlanan köprüdür.
– Veneer köprü: Kuron ve köprü gövdelerinin vestibül kısımları estetik materyalden (porselen, akril vb.) tasarlanan köprüdür.
– Porselen köprü: Metal ya da zirkonyum alt yapı destekli köprüdür çeşididir.
– Adhesive köprü: Komşu dişlerin küçültülmesi (kesimi) ve yan komşu dişlere
kuron uygulanmadan kompozit gibi yapıştırıcı malzemelerle yapılan köprü çeşididir.
Kuronlar: (Metal desteksiz full porselen (kron, kaplama ya da taç)
Çürümüş, kırılmış ya da dolgu tedavisi ile onarılamayacak kadar zarar görmüş dişlerin üzerine yapılan her türlü kaplama işlemine kron veya kuron ismi verilir. Bu yöntemle dişe şekillendirme yapılır ve dişin işlevselliği dişe yeniden kazandırılır. Kuron, kron, kaplama veya taç aynı anlama gelmektedir.
Kronlar; dişin estetik açıdan güzel görünmediği, zayıf dişlerin kırılmasını engellemek ve yeterli diş desteğinin olmadığı durumlarda tercih edilir. Kuronlar, imal edildikleri malzemeye, diş yapılacak alana, kaplandığı diş yüzeyine, daimî veya geçici olup olmamasına göre kategorize edilir.
– Tam metal kuronlar (full kuronlar): Tamamı metal döküm yapıdadır ve estetik yapı içermez.
– Destek dişlerden biri çekildiğinde ek imkânı olmaz.
– Veneer kuron: Vestibül yüzü tüm ve proksimal yüzlerin yarısı estetik bir materyal ile kaplanmışken diğer yüzleri tam metal kaplamadan oluşmaktadır.
– Teleskop kuron: Kesilen diş üzerine yapılan birincil başlık (primer coping) üzerine yenilemeyle hazırlanan ikincil (sekonder) kurondur. İç içe girme özelliği bulunmaktadır.
– Jaket kuron: Sadece porselen ya da akrilik malzemeden yapılır ve metal alt yapı barındırmaz.
– Porselen-metal kuronlar: Metal alt yapı üzerine porselen materyal yerleştirilerek tasarlanır.
– Metal desteksiz porselen kuronlar: Metal alt yapıya ihtiyaç duyulmadan, güçlendirilmiş porselen ile tek başına kullanılabilen kron çeşididir.
– Parsiyel kuronlar: Dişin sadece belli yüzeyini onarmak için tercih edilir. Parsiyel kronla diş dokusu en az şekilde kaldırılır, diş pulpasına zarar verme riski çok minimumdur ve yüksek tutuculuğa sahiptir.
– 3/4 kuronlar: Dört adet yüz bulunan dişlerde, üç adet yüz kaplayan döküm metal kurondur. Santral, lateral ve kanin dişlere işlem uygulanır.
– 4/5 kuron: Premolar ve molar dişlerinin beş adet yüzünden dört adet yüzünü kaplayan parsiyel kuron çeşididir.
– Modifiye parsiyel kuronlar: Modifiye parsiyel kuronlarda metal yapı, lingual, mesial ve distal yüze mükemmel uyum sağlayan, mesial ve distalde diş etine kadar uzanan, lingualde ise serbest diş eti kenarından uzak olan kuron çeşididir.
– Laminate kuronlar: Çoğunlukla estetik problemli olan dişlerin vestibül (dış) yüzeylerinin diş renginde estetik olan bir materyalle kaplanmasıdır. Porselen laminate tekniğine; anterior dişlerde diestema, mikrodonti (küçük diş), renklenme gibi onarılması gereken durumlarda diş konstrüksiyonu ile rengini onarmak için tercih edilir.
– Milli kuron: Tutuculuğu kök içindeki kanala yerleştirilen metal miller ile sağlanan kron çeşididir. Kuron kısmı tek olarak yapılmışsa pivo, kök kısmı ve estetik üst yapısı ayrı ayrı olarak yapılmış ise post core olarak adlandırılır.
– Geçici kuron: Sabit protez yapılması için dişler küçültüldükten sonra, kalıcı kaplamalar yapılana kadar geçen zaman içinde dişlerin zarar görmesini engellemek ve hassasiyetini azaltmak amacıyla yapılan sabit protez çeşididir.
Sabit protezin avantajları nelerdir?
– Yerine geçeceği ana dişlerin hacmi kadar yer tutar,
– Kullanımı pratiktir,
– Estetik durduğundan hasta tarafından kolaylıkla kullanılır.
Sabit protezin dezavantajları nelerdir?
– Ulaşılması zor olan dişlerde hijyeni zordur.
– Destek dişlerden biri çekildiğinde ek imkânı bulunmamaktadır.

Hareketli protezler nedir ve çeşitleri nelerdir?
Hareketli protez, doğal ve estetik diş görüntüsü sunan, diş sayısının sabit protezlerle tamamlanamadığı durumlarda tercih edilen , hastalar tarafından ekonomik olarak uygun olması açısından tercih edilen ve hasta tarafından çıkartılıp takılabilen protez çeşididir. Hareketli protez kullanımı sayesinde hasta, ağız ve diş problemlerinden kurtularak yeniden sağlığına kavuşur.

Tam protezler (Total protez (tam diş protezi veya bütün diş protezi):
Tam dişsizlik ya da ağzında hiç dişi olmayan hastalara uygulanan hareketli protez çeşididir. Hastalar tarafından genelde takma diş olarak adlandırılır.
Bölümlü protezler (Hassas tutuculu protez veya Parsiyel (kancalı) iskelet protez)
– Hassas tutuculu protez: Birden fazla dişin eksikliğinde ve yeterli sayıda destekleyici dişin bulunmaması gibi durumunlar da kullanılabilecek çengelsiz hareketli protez tipidir.
– Klasik parsiyel (kancalı veya çengelli) protez: Akrilikten ya da tek parça dökümden imal edilen parsiyel protez, birden fazla diş eksikliğinde uygulanabileceği gibi tedavi için ana dişlerin çoğunun olmaması durumunda da tercih edilebilir. Tutuculuğu çengel olarak adlandırılan kroşe aracılığıyla gerçekleştirilir. Tedavi işleminde ana dişlere tutturularak tedavi yapılır. İçindeki tel kısmının görünmesi sebebiyle estetik değildir.
– İmmediat (geçici veya akrilik kaideli bölümlü) protezler: Ön dişlerin eksik olduğu, hiçbir ana dişin olmadığı veya tüm dişlerin çekildiği durumlarda hasta tarafından dişsiz kalmamak için talep edilen ve buna istinaden o anda geçici olarak takılan protez çeşididir. Bu protezde amaç, ağzın geçici süreyle dişsiz kalmamasını ve gülme esnasında çirkin görüntü oluşumunun önüne geçmek için kullanılır.
– Overdentures (diş veya implant üstü) protezler: Dişsiz hastalarda kullanımı yeterli değildir. Bir veya birden fazla ana diş üzerine takılabileceği gibi diş implantı üzerine takılıp çıkarılabilen protezdir çeşididir. Hastadaki çiğneme ve konuşma problemleri düzeltilebilir ve estetik görüntü sağlanmış olur.

Hangi hastalara uygulanması uygun olur?
– Tüm dişlerini kaybeden hastalarda,
– Estetik gülüş tasarımına ihtiyaç duyulduğunda.
– Kısmi diş eksikliği bulunan hastalarda,
– Dişinde şekil, yapı ve pozisyon bozukluğu olan hastalarda,
– Zamana bağlı olarak kullanım sonucu aşınmış olan dişlerde,